Kompost Nedir? Bitkiler için Evde Kompost Yapımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Her geçen gün doğayla olan bağlarımız daha fazla kopuyor. Yoğun tempolu şehir hayatı, stresi de beraberinde getiriyor. Ancak tam bu noktada ev bitkileri imdadımıza yetişiyor. Hem sağlığımıza faydalı olan hem de pozitif enerji veren bitkiler, evlerimizde de doğayla iç içe olmamıza olanak tanıyor.
Nitekim, ev bitkilerinin bakımı son derece önem taşıyor. Bitkiler, büyüyebilmek için güneş ışığı, su ve besine ihtiyaç duyuyor. Bitki besinleri olarak gübreler kullanılıyor. Gübreleme, bitkilerin yararlanabileceği maddeleri çoğaltıyor, gerekli olan fakat sulamayla akıp giden mineral kaybını karşılıyor. Ayrıca toprakta bulunmayan besleyici maddeleri karşılıyor. Bitkiler için hazır gübrelere alternatif olarak organik gübreler de kullanılıyor. Hatta evinizde de organik gübre yapmanız mümkün. Peki kompost nedir, evdeki atıklardan nasıl kompost yapılır?
Kompost gübre nedir?
Kompost, yenebilir bir takım atıkların, ağaç, dal, yaprak parçalarının çürütülmesi, öğütülmesi sonucu elde edilen doğal gübreye deniyor. Kompost, bitkisel ve hayvansal atıklar gibi çeşitli maddelerle yapılabiliyor. Kompost gübre; sebze, meyve ya da çiçek yetiştirirken kullanılan toprağın zenginleşmesini sağlıyor ve işlenebilmesini kolaylaştırıyor. İçerisinde birden fazla bitki besini barındıran kompost gübrelerin içeriğinde çoğunlukla azot, fosfor ve potasyum bulunuyor. Bunlara ilaveten kompost gübrede mikro elementler de yer alıyor.
Kompost gübre kullanımının faydaları nelerdir?
Çevre kirliliğinin önüne geçmek, ekolojik dengeyi sağlamak ve doğal kaynakları korumak için organik ürünlerin kullanımı büyük önem taşıyor. Son yıllarda da bu konuda hem büyük markaların pazarlama ve reklam stratejileri hem de sosyal medya sayesinde farkındalık oluşmaya başlamış durumda. Organik besinlerin tüketimi, organik üretilen kumaşların kullanımı kadar günlük yaşantıda kullanılan diğer ürünlerin de organik alternatiflerinin tercih edilmesi, sürdürülebilirlik açısından son derece önemli. Bu bağlamda ise, organik çöpleri ayrıştırarak kompost yapımı için değerlendirebiliriz. Evde kompost yapmak son derece basit. Kompost gübre kullanımının faydaları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Organik atıkların değerlendirilmesine yardımcı olur.
- Toprağın daha iyi hava almasını sağlayarak verimini artırır.
- Topraktaki fazla suyu emerek yağmurun neden olduğu erozyonu engeller.
- Topraktaki toksinleri nötralize eder ve pH dengesini düzenler.
- Bitkilerin ihtiyacı olan besinleri sağlayarak, onları güçlendirir.
- Doğal gübre ile toprakta yaşayan mikroorganizmalar sayıca artırılır.
Evdeki malzemelerle kompost nasıl yapılır?
Kompost gübre kullanımının faydalarından bahsettik. Evde bulunan malzemelerle bitkileriniz için kompost yapabilirsiniz. Yumurta, meyve ve sebze kabukları, çay posası gibi pek çok malzemeyi kompost yapımında kullanabilir, böylece geri dönüşüme katkı sağlayabilirsiniz. Yalnızca birkaç püf noktasına dikkat etmeniz yeterli. İşte evde kompost yapımı hakkında bilmeniz gerekenler;
Evde kompost yapımı için gerekli olan malzemeler;
- Budanmış taze çiçek kalıntıları ve yapraklar
- Kurumuş yapraklar
- Dal parçaları ve ağaç kabukları
- Sebze ve meyve kabukları
- Saman
- Peçeteler, küçük parçalara ayrılmış gazete kağıtları
- Yaş taze otlar
- Çay posası
- Yumurta kabukları
- Mutfak kalıntıları (atık gıdalar)
- Tüm malzemeleri karıştırmak için 1 metre boyunca büyük bir teneke kutu
Kompost yapımının birkaç evresi bulunuyor. Öncelikle belirtmeliyiz ki; her ne kadar karmaşık gibi görünse de aslında bu işlem son derece basit. Kompost işlemi atıkların çürütülmesini gerektirir. Bu nedenle malzemelerinin havayla temas etmesi gerekir.
Öte yandan; kompost içerisine kesinlikle et, balık, tavuk, süt ve süt ürünleri konmamalıdır.
Birinci aşama: Kompost için yaprakların hazırlanması
Kalın bir poşet içerisine, yaprakları koyun. Ardından poşetin içerisine biraz su dökerek, yaprakları ıslatın. Poşetin ağzını kapatıp bir iğne yardımıyla farklı noktalara batırın. Poşette delik açmanız, kompost yapımı için son derece önemli. Delik açtığınız ve ağzını kapattığınız poşeti güneş alabileceği bir yerde en az 6 ay bekletin. Kompost ne kadar uzun süre beklerse, o kadar zengin bir malzeme ortaya çıkar.
İkinci aşama: Kompostun hazırlanması
Kompost hazırlamak uzun bir zaman ve çaba gerektirir. Ancak hazırlayacağınız komposttan alacağınız verim kesinlikle buna değer. Kompostun hazırlanması sırasında doğru oranları kullanırsanız, komposttan alacağınız verim de artar. İyi bir kompost hazırlamanın sırrı karbon ve azot oranını dengelemekten geçer.
Kompost hazırlanırken, yığınlar kat kat yerleştirilir. Bu nedenle öncelikle; yapraklar, ağaç kabukları, dal parçaları, saman ve peçetelerle işe başlayın. Tüm bu malzemeleri karıştırın ve tenekenin dibine 15-20 cm yükseklikte olacak şekilde yerleştirin. Ardından meyve kabukları, çay posası, yumurta kabukları, taze otlar gibi malzemelerle bir karışım hazırlayıp üzerine ilave edin. Ardından üzerine 15-20 mm kadar bahçe toprağı ilave edin. Sonra yeniden yaprak karışımından ekleyin. Üzerine ise meyve kabukları karışımından koyun. Bu işleme karışımınız yaklaşık 100 cm olana kadar devam edin.
Bu karışımı 15 günde bir alt üst ederek karıştırın. En önemli noktalardan biri karışımın daima nemli olması. Bu nedenle hazırladığınız karışımı 1 ay sonra yeniden su ile nemlendirebilirsiniz.
Üçüncü aşama: Kompostun tamamlanması ve kullanımı
Kompostun kullanıma hazır hale gelmesi için en az 3-4 ay beklemesi gerekir. Rengi kahve tonlarına dönüp, toprak kokmaya başladığında kullanabilirsiniz. Her ne kadar yapımı uzun sürse de, bitkileriniz için son derece faydalı olan bu besini yılda birer defa bitkileriniz için kullanabilirsiniz.
Evde hazırlanan kompost hangi bitkiler için kullanılabilir?
Kompost gübreler topraktaki fosforu kullanılabilir hâle getirir ve devamlı olarak azot ve karbon sağlarlar. İyi bir kompostta azot ve karbon oranı dengelenmiş olmalıdır. Bu nedenle malzemelerin kullanım miktarı son derece önemlidir. Öte yandan kompostlar, yalnızca meyve ve sebze kabuklarından ya da çay posasından da yapılabilir. Ancak hazırlanan tüm bu kompostların azot ve karbon oranı farklı olacağından, hepsi her bitki için faydalı olmayabilir. Örneğin; her çiçek için çay kompostu faydalı değildir. Gül ve gül ailesinden çiçekler için çay kompostu faydalıdır. Kekik, nane gibi bitkiler yetiştirilirken ise gübre eklenmemesi tavsiye edilir. Yoğun azot miktarı bu bitkilerin tadını değiştirebilir. Bu nedenle kompostu yapmadan önce, bitkiniz için faydalı olan kompost çeşidini araştırmanız önerilir.