Tarihi M.Ö 5000 yılına dek uzanan baharatlar, farklı kültürlerde farklı amaçlarla kullanıldı. Özellikle besinlerinin aromalarını güçlendirmek için tüketilen baharatlar bir zamanlar altından bile daha değerliydi çünkü zor bulunuyorlardı.

Ancak zaman ilerleyip yeni ticaret yolları keşfedildikçe baharatlara ulaşmak daha kolay hale geldi ve kullanımları da yaygınlaştı. Asya’dan Avrupa’ya oradan da Amerika’ya yayılan baharatların yalnızca yemeklere lezzet kalmakla kalmayıp,  sağlık üzerinde faydalı oldukları da gözlemlendi. Modern tıp biliminin gelişmesiyle birlikte bu alanda yapılan çalışmalar da arttı. Araştırmalar, baharatların kolesterol ve trigliserid seviyelerini düşürdüğünü, şeker hastalarında kan şekerini düzenlediğini, kanı sulandırdığını, iltihap giderici etkilerinin bulunduğunu ve kanser gelişimini önleyebileceğini gösteriyor. Tabii ki bu faydaları sağlamak için baharatların doğru miktarda kullanılması gerekiyor. Peki Türkiye’de en çok kullanılan baharatlar nelerdir, hangi baharat hangi hastalığa iyi gelir, baharatların faydaları nelerdir?

Türkiye’de en çok kullanılan baharatlar ve faydaları

Binbir faydası olduğu bilinen baharatların tarihi M.Ö 5000 yılına dek uzanıyor. Ülkemizde özellikle doğu illerinde baharatlar yemeklere lezzet katıyor. Ancak geçmişten günümüze süregelen bu lezzet geleneğinin dışında, baharatların kullanımı sağlık için de son derece faydalı. Nitekim, baharatların ve kullanım miktarlarının bir uzmana danışılmasında fayda var. Özellikle kalp, şeker ya da tansiyon gibi kronik rahatsızlıklara sahip olan kişilerin baharat tüketirken dikkatli olması gerekiyor. İşte Türkiye’de en çok kullanılan baharatlar ve sağlığa faydaları.

• Biberiye

Biberiye en çok kullanılan baharatlardan biri. Biberiye otunun kurutulmasıyla elde edilen bu baharatın en bilinen faydası ise, iltihap önleyici özelliği. Öte yandan biberiye; yüzyıllardır karaciğer tedavisinde alternatif olarak kullanılıyor. Karaciğeri olumsuz yönde etkileyen toksinlerden temizlenmesine destek oluyor. Ayrıca hazımsızlıkları gidermeye de yardımcı olduğu biliniyor.

• Karabiber

Karabiber, en faydalı baharatlardan biri olarak biliniyor. Hemen hemen her yer yemeğe lezzet katan bu baharatın faydaları saymakla bitmiyor. Karabiber; içeriğinde bulunan piperin anti-enflamatuar özelliği ile vücuttaki iltihabın azalmasında yardımcı olabiliyor. Bu baharatın ağrı kesici özelliği olduğu da biliniyor. Karabiber ayrıca, soğuk algınlığı ve öksürük tedavisinde de destekleyici olarak tüketilebiliyor.

• Karanfil

Sağlığa pek çok faydası olan baharatlardan bir diğeri de karanfil. Karanfil, genellikle bitki çaylarına ya da tatlılara aroma katmak için kullanılıyor. Karanfilin içerisindeki antibakteriyel özelliğe sahip eugenol maddesi, hafif şiddetteki diş ve diş eti ağrılarında lokal uyuşturucu etki yapıyor. Öte yandan bu enfes aromaya sahip baharat, aynı zamanda gaz sıkışmalarını rahatlatmak için de kullanılabiliyor. Boğaz enfeksiyonlarında da ilaç tedavisini destekleyici olarak tüketilebiliyor.

• Kekik

   

• Ülkemizde en çok tüketilen baharatların başında yer alan kekik özellikle beyaz ve kırmızı et yemeklerinde sıklıkla tercih edilen bir baharat. Kekik, antiseptik özelliğiyle bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olurken, bronşit ve akciğer zarı iltihabı gibi hastalıklara karşı da destekleyici tedavi olarak kullanılıyor.

• Kişniş

Sindirimi kolaylaştırmaya yardımcı olan kişniş, hazımsızlık, iştah kaybı sorunlarında ve gaz söktürücü olarak kullanılabiliyor. Sindirim problemlerinin yanında kişnişin gerginliği ve uyku problemlerini azaltıcı etkiye sahip olduğu da düşünülüyor. Öte yandan afrodizyak etkisi olan bu baharat, Orta Çağ’da aşk iksirlerine konuluyordu.

• Kimyon

Kimyon da tıpkı diğer baharatlar gibi ismini aldığı bitkinin tohumundan elde ediliyor. Özellikle doğu illerimizde sıklıkla tüketilen kimyonun sağlık üzerindeki faydaları şöyle;

Kimyon, vücutta yüksek kolesterol seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olan hipolipidemik özelliklere sahip. Bu nedenle de kolesterolü düşürmede etkili olduğu biliniyor. Bağışıklığı güçlendirici etkiye sahip olan kimyon, uykusuzluk problemi yaşayan kişilerin tedavisinde de kullanılabiliyor.

• Muskat
  

• Baharatın ana vatanı olarak bilinen Hindistan’da geleneksel Hint mutfağının en çok kullanılan baharatlarından biri olan muskat, son yıllarda Türk mutfağında da yemeklerin vazgeçilmezi olmuş durumda. Muskat, içerdiği antienflamatuar ve antioksidan bileşikler sayesinde kronik hastalıklara karşı koruma sağlayabiliyor, sindirim sistemine yardımcı oluyor. Ayrıca, yorgunluk ve strese karşı da olumlu etkilere sahip olan muskatın bir diğer ismi de hint cevizi.
• Nane

   

• 
  Nane bitkisinin kurultulmasıyla yemeklerde kullanılan bu leziz ve hoş kokulu baharat, uzun yıllardır şifa kaynağı olarak biliniyor. Nanenin özellikle sindirimi kolaylaştırıcı ve mideyi rahatlatıcı etkiye sahip olduğu biliniyor. Bu baharat; pankreas, göğüs ve karaciğer tümör gelişimini yavaşlatabilirken; kolon, deri ve akciğer kanserlerini önlemeye yardımcı olabiliyor. Öte yandan nane tüketimi anti-mikrobiyal etkiler de gösterebiliyor. Nitekim mide problemleri olanların bu baharatı tüketmeden önce uzmana danışmaları tavsiye ediliyor.
• Pul biber

   

• Eski çağlardan bu yana en sık kullanılan baharatlardan biri olan pul biberin sindirim sistemini hızlandırdığı biliniyor. İçerisinde A ve C vitaminiyle pul biber, bağışıklığı güçlendirmede ve migren ağrılarını azaltmada destek oluyor. Ancak her baharatta olduğu gibi pul biberin de fazla tüketilmemesi öneriliyor.

• Safran
  

• Güneybatı Asya’nın en çok tüketilen baharatlarından biri olan safran, güçlü antioksidan özelliğiyle biliniyor. Şifa verici bir etkisi olduğu düşünülen bu hoş kokulu baharat; depresyon tedavisinde kullanılabiliyor, iştah azaltıcı etkisi bulunuyor. Nitekim hamilelikte bebek üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı tüketilmesi önerilmiyor. Sağlıklı insanlarda ise safran tüketiminin günde 1 çay kaşığı ile sınırlandırılması öneriliyor.

• Tarçın

Kan şekerini dengeleme özelliğiyle bilinen tarçın hem toz hem de çubuk formunda kullanılabiliyor. Genellikle sütlü tatlılarımızın vazgeçilmezi olan bu hoş kokulu baharat; bakteri ve mikroorganizmalar üzerindeki etkileri nedeniyle soğuk algınlıklarında da çay olarak tüketilebiliyor. Öte yandan mide ve sindirim problemleri için de son derece faydalı olduğu düşünülüyor. Ancak tarçın tüketimi alerjik reaksiyona neden olabileceğinden, gıda hassasiyeti olan kişilerin, şeker hastalığı ya da başka kronik rahatsızlıkların ve gebelerin tüketmeden önce bir uzmana başvurmaları gerekiyor.

• Zerdeçal
  

Yemeklere eşsiz bir tat veren zerdeçal, antioksidan içeriği sayesinde karaciğerin korunmasına yardımcı oluyor. Zerdeçal ayrıca,  Alzheimer ve artrit gibi hastalıkların tedavisinde de yardımcı olarak kullanılabiliyor. Öte yandan fazla kullanımı sakıncalı olabileceğinden kullanılmadan önce mutlaka bir uzmana danışılması tavsiye ediliyor.